Julian Ursyn Niemcewicz (1758-1841)
Jeden z najwybitniejszych oświeceniowych twórców,ówcześni doceniali jego osiągnięcia literackie, a także patriotyzm i wielkość charakteru, był ceniony zarówno przez ludzi oświecenia jak i romantyków. Korzystał niemal ze wszystkich gatunków literackich, żył na przełomie wieków, ale także epok. Wniósł do oświecenia elementy zapowiadające romantyzm, jemu także zawdzięczamy przeniesienie największych wartości epoki oświecenia do romantyzmu.Życie
Urodził się w szlacheckiej rodzinie na Litwie, jako młodzieniec znajdował się pod opieką Adama Czartoryskiego co zapewniło u możliwość edukacji w Szkole Rycerskiej, został później jego adiutantem, podróżował z nim po kraju, odbył także sfinansowaną przez Czartoryskiego podróż za granicę. Został posłem na Sejm Czteroletni. Aktywnie brał udział w życiu politycznym, w swych utworach podejmował ważne kwestię dotyczące kraju. Uczestniczył w tworzeniu Konstytucji 3 maja. Współtworzył "Gazetę Narodową i Obca", współpracował z "Towarzystwem Przyjaciół Nauk", włączył się do powstania listopadowego, po klęsce emigrował do Paryża, gdzie zmarł po kilku latach.
Był autorem m.in:
Władysław pod Warną (1788)
Kazimierz Wielki (1792)
Powrót posła (1791)
Puławy (1802-1804, wyd. 1855)
Śpiewy historyczne
Cztery pory życia człowieka - poemat
Dzieje panowania Zygmunta III
Lejbe i Siora, czyli Listy dwóch kochanków
Źródła:
1. „Oświecenie. Słownik literatury polskiej” Teresa Kostkiewiczowa
2. „Leksykon Literatury Polskiej dla uczniów i nauczycieli. Oświecenie” Marcin Cieński
3. Literatura Polska. Przewodnik Encyklopedyczny tom I
Według klasyfikacji Zofii Sinkowej utwór ten jest powieścią obyczajową, jednak jak pamiętamy z artykułu Powieść Oświeceniowa w Polsce –wprowadzenie, jest to gatunek dość nieregularny. Utwór Niemcewicza posiada również cechy romansu sentymentalnego , czemu dowodzi zastosowana forma prezentacji treści- powieść epistolarna, oraz sposób przedstawienia uczucia łączącego tytułowych bohaterów. Utwór ten został wydany w 1821 roku w Warszawie.
W przeciwieństwie do większości powieści obyczajowych "Lejbe i Siora" pełni funkcję moralizatorską. Niemcewicz był wielkim patriotą, brał czynny udział w życiu politycznym i społecznym kraju, "Lejbe i Siora" stanowi głos autora w prowadzonej wówczas dyskusji nad kwestią żydowską.
Autor postulował by włączyć żydów w społeczeństwo polskie, jednak przy zachowaniu pewnych odrębności tak religijnych jak i narodowych. Program ten wpisany jest właśnie w dialog powieści. Poglądy autora przedstawiają oczywiście postacie pozytywne, a więc "Polacy starozakonni"- Tytułowy Lejba, oświeceniowy właściciel manufaktur zatrudniający żydowską młodzież, Siora, jego uczennica i ukochana, mądry starzec Abraham, oraz zaprzyjaźniony z Lejbą hr. Tenczyński.
Słuszności tego programu dowodzi miłość tytułowych bohaterów, ojciec dziewczyny dąży wszelkimi środkami do wydania jej za mąż Jankielowi-uwielbianemu przywódcy chasydów- była to sekta religijna, szerząca fanatyzm i przesądy wypaczające nauki Starego Testamentu, Niemcewicz uważał, że należy ludność żydowską uwolnić spod ich wpływów.
Dzięki niezmiennej postawie Siory, pomocy Tenczyńskiego i interwencji Abrahama (otworzenie oczu współwyznawcą na konsekwencje działań Jankiela) wszystko kończy się szczęśliwie zarówno dla kochanków jak i dla nawróconego ojca Siory.
W przeciwieństwie do większości powieści obyczajowych "Lejbe i Siora" pełni funkcję moralizatorską. Niemcewicz był wielkim patriotą, brał czynny udział w życiu politycznym i społecznym kraju, "Lejbe i Siora" stanowi głos autora w prowadzonej wówczas dyskusji nad kwestią żydowską.
Autor postulował by włączyć żydów w społeczeństwo polskie, jednak przy zachowaniu pewnych odrębności tak religijnych jak i narodowych. Program ten wpisany jest właśnie w dialog powieści. Poglądy autora przedstawiają oczywiście postacie pozytywne, a więc "Polacy starozakonni"- Tytułowy Lejba, oświeceniowy właściciel manufaktur zatrudniający żydowską młodzież, Siora, jego uczennica i ukochana, mądry starzec Abraham, oraz zaprzyjaźniony z Lejbą hr. Tenczyński.
Słuszności tego programu dowodzi miłość tytułowych bohaterów, ojciec dziewczyny dąży wszelkimi środkami do wydania jej za mąż Jankielowi-uwielbianemu przywódcy chasydów- była to sekta religijna, szerząca fanatyzm i przesądy wypaczające nauki Starego Testamentu, Niemcewicz uważał, że należy ludność żydowską uwolnić spod ich wpływów.
Dzięki niezmiennej postawie Siory, pomocy Tenczyńskiego i interwencji Abrahama (otworzenie oczu współwyznawcą na konsekwencje działań Jankiela) wszystko kończy się szczęśliwie zarówno dla kochanków jak i dla nawróconego ojca Siory.
Źródła:
1. „Oświecenie. Słownik literatury polskiej” Teresa Kostkiewiczowa
2. „Leksykon Literatury Polskiej dla uczniów i nauczycieli. Oświecenie” Marcin Cieński
3. Literatura Polska. Przewodnik Encyklopedyczny tom I
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz